نگارش مقاله‌های علمی به چه قیمت؟
چاپ مقاله در نشریات جعلی بین المللی
گروه فرهنگی- مصطفی لعل شاطری روزنامه قدس- یکی از معیارهای میزان تولید علم در هر کشوری، نگارش مقاله‌های علمی است. این مقاله‌ها هر اندازه در نشریه‌های علمی معتبر چاپ شود و هر چقدر کیفیت این آثار بالاتر باشد، می‌توان به آینده علمی کشور خوشبین‌تر بود. در کشور ما تولید علم با مقیاس ISI در سطح جهانی قابل توجه است، ولی تبلیغات رنگارنگ در خصوص نگارش مقاله‌های ISI و چاپ آن، کیفیت مقاله‌های علمی را زیر سؤال می‌برد، به نحوی که این مهم با کلاهبرداری‌هایی چند میلیونی همراه می‌گردد؛ از این رو در گفت و گویی با آقای مهدی عشقی یارعزیز نویسنده مقالات ISI، داور بین‌المللی اینگونه مجلات و برگزارکننده بیش از 50 دوره موفق کارگاه‌های آموزشی مقاله‌نویسی ISI به بررسی روند انتشار مقالات در این قبیل مجلات معتبر بین‌المللی پرداختیم که از نظر شما می‌گذرد:
آیا نوشتن مقاله ISI و چاپ آن یعنی رسیدن به آخر خط دانش و علم در یک رشته؟
- خیر- نوشتن مقاله ISI ، تنها یک معیار مناسب و اولیه هست، برای نویسندگان و شروعی نو و مناسب برای یک پژوهشگر و یا نویسنده برای کارهای بعدی و کاربردی. شروعی استاندارد که بتواند نشان دهد که راه و اصول تحقیق را بر اساس اصول معتبر علمیِ جهانی می داند و می‌شناسد. پژوهشگری که با این اصول آشنا باشد، قطعاً در کارهای بزرگتر نیز توان اجرایی بالاتری را داراست.
تفاوت مقالات علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی که در داخل کشور چاپ می شود با مقالات ISI چیست؟
از نظر معنوی فرقی بین اینها نیست، اما از طرفی قوانین و مقررات و ساختار استاندارد نگارش و غیره کلی باهم فرق دارند. نظارت بر عملکرد کیفی و کمی مجلات معتبر ISI بسیار بیشتر از نظارت بر عملکرد مجلات داخلی است.
رعایت یک سری اصول و مقررات در مجلات ISI و رعایت آنها به صورت منظم باعث شده است که اینگونه مجلات اعتبار جهانی پیدا کنند و همین عامل باعث شده است، نویسندگان و دانشمندان سرتاسر جهان به سمت اینگونه مجلات معتبر سوق پیدا کنند؛ چرا که مجلات علمی بهترین گزینه برای ارتباطات علمی است و نویسندگان می توانند دانش شخصی خود را به جهان عرضه کنند و یا از دانش انتشار یافته دیگران استفاده نمایند.
از نظر قدرت علمی هم در بسیاری از مواقع، مقالات چاپ شده در بسیاری از مجلات داخلی کشور قوی‌تر از بسیاری از مقالات چاپ شده در بسیاری از مجلات خارجی از هر نوع آن می باشد که دلایل گوناگونی در آن دخیل می باشند و مثلاً تنها یک علت آن به دلیل داشتن فرآیند داوری درست و صحیح می‌باشد، اما غالباً اینگونه نیست.
آیا هر مقاله ای قابلیت چاپ در مجلات ISI را داراست؟ یک مقاله برای این قبیل مجلات باید دارای چه شرایطی باشد؟
- خیر. شرایط زیادی وجود دارد، به طور مثال باید قدرت علمی خوبی در آن مقاله وجود داشته باشد، یعنی گره‌ای از گره‌ها را در مقاله (در فاز تحقیقاتی موردنظر) باز کند؛ یعنی باید طراحی مقاله طوری انجام پذیرد که بتواند فاز تحقیقاتی جدیدی را به روی محققان آینده باز کند و ثمره و دورنمای کارش بتواند به تحقیقات کاربردی کمک کند و تقلیدی صرف از روی کار پیشینیان نباشد؛ همچنین باید ساختار نگارشی آن استاندارد و بدون نقص باشد و سایر موارد محتوایی و نگارشی که غالباً از سوی این قبیل نشریات مورد نظر است، اعمال شود.
متأسفانه امروزه شاهد کلاهبرداری هایی با عنوان چاپ مقالات در مجلات ISI گاه با دریافت پول‌های هنگفت می‌باشیم،
چگونه و با چه معیارهایی می‌توان مجلات معتبر را از غیر معتبر تشخیص داد؟
- راه شناخت اینگونه مجلات بسیار آسان است و راههای متنوعی زیادی وجود دارد: یک نمونه آن یادداشت شماره استاندارد بین‌المللی مجله و جست و جو در سایت تامسون و سپس دیدن ایمپکت فکتور (ضریب تأثیر آن مثلاً در جی سی آر) است ، از این روش ساده و کوتاه می توان تشخیص داد که مجله معتبر هست یا نه. اگر شما مجله را در سایت تامسون دیدید و ایمپکتش در جی‌سی‌آر نبود خب تکلیف مشخص است. راه دوم پرسش از استادان و پژوهشگران خبره در این مسیر می باشد و راه سوم هم شرکت در کارگاه‌های معتبر و مناسب این حوزه هست.
به پژوهشگران مبتدی پیشنهاد می کنم ، به سایتهای معتبر علمی بین‌المللی رجوع کنند، چرا که این سایتهای معتبر طبیعتاً مجلات معتبری هم دارند. گرچه گه گاهی مجلات غیر معتبری هم در بین این سایتها پیدا می‌شوند، ولی دست کم آمارشان خیلی پایین می‌باشد؛ در این مسیر هم از مشاوره‌های رایگان افراد با تجربه غافل نشوند.
عمده‌ترین دلیل افزایش اینگونه مجلات جعلی را در چه می‌دانید و بهترین راه برای علاج این معضل علمی چیست؟
- ما در این کشور متولد شده‌ایم ، زندگی می‌کنیم و در این کشور از دنیا خواهیم رفت. پس در این مدتی که هستیم باید تلاش کنیم، نقص‌ها را رفع نماییم و بی شک این مهم، تلاش همگانی را می طلبد.
سیستم آموزشی کشور ما طوری است که کارآفرین بودنش کم است، یعنی روی کمیت ها بیشتر کار می کنند تا کیفیت.
بخش هایی هم هستند که روی کیفیت ها بیشتر کار می کنند که باید این بخش ها قوی‌تر شود؛ این مسأله باید حل شود. وقتی دانشجو با این سیستم رشد می کند، متعاقباً فرصت فکر کردن به مسایل پژوهشی کاربردی را نخواهد داشت.
از طرفی تحت فشار قرار گرفتن دانشجو با ارایه مقاله برای دریافت مدرک تحصیلی و دفاع از پایان‌نامه، مصاحبه دکتری و پذیرش از سرتاسر دانشگاههای جهان، همچنین برخی مسایل در ارتقای استادان در دانشگاه ها باعث می شود به سمت چاپ مقاله سوق پیدا کنند و در این میان در بسیاری از مواقع، چون قدرت علمی لازم را در زمینه تخصصی ندارند و یا اینکه سختگیری‌های داوری و ادیتوری مجلات معتبر روی مقالات ارسالی به دلیل بالا بردن کیفیت مجلات خود، باعث می شوند به سمت مجلات نامعتبر کشیده شوند، چون اینگونه مجلات فرآیند داوری نداشته و یا اگر هم داشته باشد، قطعاً تسلط داور بر موضوعات کلی است و چون با دریافت پول فرآیند طی می شود، دیگر آن سختگیری ها در محتوای مقاله انجام نمی شود و تبعاتش می شود همین چیزی که می‌بینیم.
دلیل دیگر، مجلات داخلی هم متأسفانه سلیقه‌های گوناگونی دارند، مثلاً شما اگر درجه و رتبه خوبی نداشته باشید به مقاله ارسال شده از جانب شما اهمیت کمتری داده می شود و اگر شناخته شده نباشید، قطعاً فرایند داوری مقاله به طول خواهد انجامید، ولی در بیشتر مجلات معتبر خارجی اینگونه نیست (نه نامعتبر که بحث نامعتبر بودن قضیه دیگری است) و همین عامل فرآیند طولانی داوری مجلات داخلی و بعضاً هم سلیقه ای، باعث می شود پژوهشگران به سمت چاپ مقالات خود در مجلات خارجی روی آورند، غافل از اینکه به تله‌های دیگری در این فضا گرفتار می شوند. انتهاي خبر/ قدس آنلاين / کد خبر:234360
