دکتر شاهین آخوندزاده در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: ما معتقدیم در ایران مانند همه جای دنیا پژوهش باید از یک مسیر درست بیرون بیاید. مسیر درست نیز پایان نامه ها و مقالات پژوهشی هستند. وقتی یک پایان نامه و یا یک طرح تحقیقاتی ثبت می شود به این معنی است که دانشگاه بر روی محتوا، نشر آن، خروجی، صلاحیت استاد راهنما و دانشجوی آن نظارت دارد.
قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: پژوهش باید اصیل باشد و پژوهش اصیل هم به معنی کمیت نیست، بلکه باید کیفیت مدنظر قرار گیرد. ما در معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت از شمردن مقاله به نگاه کردن به کیفیت مقاله حرکت کردیم. ما نیازی به ۱۰۰۰ مقاله بی کیفیت نداریم بلکه یک مقاله خوب هم کافی است.
وی افزود: هم اکنون اگر ۱۰۰ عضو هیات علمی در گروه علوم پزشکی داشته باشیم، ۳۰ نفر می توانند پژوهش اصیل انجام دهند و ۷۰ نفر دیگر در حوزه خدمات آموزشی و درمانی کار خود را انجام می دهند. از نظر ما نباید افراد در حوزه آموزش و خدمات را مجبور کنیم مقاله بنویسند زیرا نتیجه اش نوشتن مقاله غیر اصیل خواهد بود.
فرد باید واقعا پژوهش را دوست داشته باشد
آخوندزاده گفت: به همین خاطر در قوانین ارتقای هیات علمی در وزارت بهداشت تغییر خواهیم داد چرا که اعتقاد دارم یک استاد دانشگاه ، ممکن است معلم و یا جراح خوبی باشد و حتما نباید برای ارتقاء به دانشیاری و استادی مجبورش کنیم که مقاله بنویسد. به این ترتیب کسی که واقعا پژوهش را دوست دارد باید وارد پژوهش شود.
وی افزود: باید به سمتی برویم که اعضای هیات علمی بتوانند از مسیرهای دیگر در دانشگاه های علوم پزشکی از جمله مسیرهای آموزش و خدمت ارتقاء پیدا کنند. خدمت هم در علوم پزشکی یعنی کار درمانی، جراحی و بیمار دیدن. متاسفانه مدل ارتقاء اعضای هیات علمی در ایران یک مدل مخلوط است که آموزش، پژوهش و خدمات را باهم در برمی گیرد.
قائم مقام معاون وزیر بهداشت یادآور شد: ما معتقدیم افراد توانمند در هر یک از این سه حوزه، هر کدام باید از مسیر خودشان ارتقاء پیدا کنند و پیشنهاد معاونت تحقیقات و فناوری به هیات ممیزه وزارت بهداشت این است که اجبار امتیاز مقاله برای برخی از اعضای هیات علمی که در حوزه های خود سرآمد هستند، حذف شود.
قداست مقاله باید از بین برود
وی تاکید کرد: باید قداست مقاله را از بین ببریم و جامعه دانشگاهی را متوجه این موضوع کنیم که مقاله همه چیز نیست.
آخوندزاده با تاکید بر لزوم توجه به بودجه های پژوهشی گفت: یادمان باشد که پژوهش اصیل و کیفی نیاز به بودجه دارد. دست خالی نمی شود پژوهش کرد. هزار نفر دانشجوی دکتری می گیرند و نفری ۵ میلیون تومان به آنها برای پژوهش پرداخت می کنند! نتیجه این کار پژوهش غیر اصیل است.
وی افزود: با ۵ میلیون نمی توان پایان نامه اصیل و درست انجام داد. تنها یک مطالعه آزمایشگاهی برای پایان نامه در رشته سلولی مولکولی ۵۰ میلیون تومان نیاز دارد. بنابراین کمیت را باید محدود کرد و به جای هزار نفر باید ۱۰ دانشجوی دکتری گرفت که هم دانشجو کیفیت داشته باشد و هم پژوهش، استاد و هم منابع مالی کافی داشته باشیم.
قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت یادآور شد: سیاستگذاران و دولتمردان هم باید نیم نگاهی به پژوهش داشته باشند. وقتی آزمایشگاه نداشته باشیم و یا پول برای مواد مصرفی آزمایش نداشته باشیم با کدام امکانات می خواهیم تحقیق کیفی انجام دهیم. آن هم در دنیایی که در برابر ما با نامردی و ناجوانمردانه عمل می کند چگونه می توانیم رقابت کنیم. ما با سختی بیشتر مقالات را در دنیا چاپ می کنیم.
از این تعداد دانشجوی دکتری و ارشد حتما مقالات و پایان نامه قلابی در می آید
وی گفت: باید چشم هایمان را باز کنیم زیرا با منابع مالی محدوده خطا در پژوهش زیاد می شود.
آخوندزاده با انتقاد از پذیرش بی رویه دانشجویان تحصیلات تکمیلی گفت: وقتی چند برابر امکانات دانشگاهها، دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری گرفته می شود، حتما کار اشتباهی است و به طور حتم از این تعداد دانشجوی دکتری و ارشد، مقالات و پایان نامه قلابی در می آید.
وی افزود: دانشگاه هم مجبور می شود به یک استاد تعداد زیادی دانشجوی تحصیلات تکمیلی بدهد . در نتیجه آن استاد نه موضوع کافی دارد که به این دانشجویان بدهد و نه می تواند وقت کافی برای آنها بگذارد. برخی مواقع حتی استاد توانایی و صلاحیت داشتن دانشجوی دکتری را ندارد اما به دلیل تعداد زیاد دانشجو، دانشگاهها این کار را می کنند.
قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با اشاره به تجربه وزارت بهداشت در محدود کردن پذیرش دانشجوی دکتری پژوهشی گفت: ما در دوره دکتری پژوهش محور گروه پزشکی این محدودیت را ایجاد کردیم و نتیجه گرفتیم. چند سال پیش در دو سال متوالی ۷۰۰ دانشجوی دکتری پژوهشی جذب شدند که برخی از آنها از کیفیت لازم برخوردار نبودند. در این دوره ما از ۷۰۰ نفر این تعداد را به ۴۸ نفر محدود کردیم.
۷۰۰ دانشجوی دکتری پژوهش محور را به ۴۸ نفر رساندیم
وی افزود: این محدودیت منجر شد که ۴۸ دانشجوی دکتری پژوهش محور، کیفیت بالایی داشته باشند. این تعداد برای آموزش به استادان با کیفیت سپرده شدند و پول مناسبی هم برای تحقیق به آنها داده شد. در نهایت مقاله و پایان نامه از مسیر درستی استخراج می شود.
آخوندزاده همچنین از فعال کردن کمیته های اخلاق در دانشگاه های علوم پزشکی به عنوان یک راهکار برای رصد مقالات علمی و پایان نامه نام برد و گفت: این کمیته ها فعال شده و به طور مرتب به وزارت بهداشت گزارش می دهند. ضمن اینکه اکنون تمام طرح های تحقیقاتی در وزارت بهداشت باید تاییدیه اخلاقی داشته باشد و همه پایان نامه ها هم چون از طرح های تحقیقاتی منتج می شوند در واقع از فیلتر تاییدیه اخلاقی رد می شوند.
منظره پایان نامه فروشی در خیابان انقلاب خجالت آور است
وی درباره مقابله با موسساتی که به فروش مقاله و پایان نامه مبادرت می ورزند، افزود: واقعیت این است که شرکت ها و موسساتی در ایران به تولید پایان نامه و مقاله می پردازند، این واقعیت تلخی است که من به عنوان یک معلم دانشگاه از دیدن مناظر پایان نامه فروشی در خیابان انقلاب و برابر دانشگاه تهران خجالت می کشم.
قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت اظهار داشت: اما می دانیم که با جمع کردن ظواهر، تنها پایان نامه فروشی را زیر زمینی می کنیم در حالی که باید در سیاست ها تغییر ایجاد کنیم.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از آسیب های مقالات و پایان نامه ها این است که سیستم پژوهشی کشور با یک منطق درست پیش نمی رود و همواره به دنبال کمیت بوده ایم و تنها به آمار و ارقام بسنده کردیم. پژوهش اصیل هیچ وقت از کمیت بیرون نمی آید.
آخوندزاده افزود: انتقاد دیگر به فضای علمی کشور این است که متاسفانه همه را به سمت مدرک تحصیلی بردیم . همچنان کمیت مهم است و همه می خواهند فوق لیسانس و دکتری داشته باشند. در حالی که در همه جای دنیا توانایی مهم است. ما نیاز نداریم ۵۵ هزار دانشجوی دکتری داشته باشیم که برای آنها شغل هم نداشته باشیم بلکه باید ۵ هزار دانشجو داشته باشیم که بتوانند کار کنند.
وی تاکید کرد: محدودیت باید در پذیرش دانشجوی دکتری اعمال شود تا بتوانیم به پژوهش نظم بیشتری بدهیم.
