چه کنیم تا اعضای هیئت‌علمی، دانش را بهتر با یکدیگر شریک شوند؟

به اشتراک گذاشتن دانش کسب‌شده طی فعالیت‌های آکادمیک بین همکاران، یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های ایجاد حرکت و پیشرفت در امور علمی است. در این خصوص محققان کشور، پژوهشی را انجام داده‌اند که نتایج آن می‌تواند به تقویت این فرآیند بی‌انجامد.

به گزارش وبسایت مقاله نویسی isi20 به نقل از ایسنا، امروزه در سازمان‌ها، رقابت تنها بر اساس سرمایه، ثروت و قدرت نیست، بلکه دانش به‌عنوان مزیت رقابتی جدید در کسب‌وکار به‌حساب می‌آید اما آنچه به دانش ارزش و جایگاهی ویژه می‌دهد استفاده از آن‌جهت تصمیم‌گیری مناسب و بهبود فعالیت‌هایی است که متکی بر علم و دانایی است.

در این میان، مدیریت دانش و مدیریت سرمایه فکری در بخش‌های دولتی، به‌خصوص در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دانشگاه‌های دولتی نقش مهم و فزاینده‌ای را ایفا می‌کند. نتایج پژوهش‌ها نیز، رابطه مثبت و مستقیم بین کاربرد مدیریت دانش در سازمان‌ها و بهبود عملکرد سازمانی را نشان داده‌اند.

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده مدیریت دانش به اعتقاد صاحب‌نظران، به اشتراک‌گذاشتن آن است. سازمان‌ها از طریق اشتراک‌گذاری دانش پایدار و نوآوری سعی می‌کنند برای خود ارزش افزوده ایجاد کنند. با توجه به اهمیت تسهیم دانش، طی سال‌های اخیر اشتراک‌گذاری دانش به امری حیاتی جهت موفقیت سازمان‌ها تبدیل شده است.

فرایند اشتراک‌گذاری دانش بیش از هر سازمان دیگری در مؤسسات علمی- آموزشی و به‌خصوص در دانشگاه‌ها انجام می‌شود. اشتراک‌گذاری دانش در میان اعضای هیئت‌علمی، خود به‌عنوان یک فعالیت اجتناب‌ناپذیر برای موفقیت در ارائه دانش به دانشجو و سایر افراد است، هرچند گهگاه دیده می‌شود که برخی از این افراد، تمایل چندانی در این خصوص بروز نمی‌دهند.

با توجه به اهمیت بالای این موضوع به‌ویژه در جامعه دانشگاهی، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن عوامل مؤثر بر اشتراک‌گذاری دانش میان اعضای هیئت‌علمی مورد ارزیابی علمی قرار گرفته است.

در این مطالعه توصیفی پیمایشی که روی 225 نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل انجام شده است، گردآوری اطلاعات به‌وسیله پرسشنامه انجام شده و سپس داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از کامپیوتر و از طریق روش‌های آماری، تجزیه‌وتحلیل شده‌اند.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که هر یک از پنج عامل فردی–انسانی، سازمانی-نهادی، فرهنگی، رهبری-مدیریتی و زیرساخت‌های تکنولوژیکی، از عوامل مؤثر بر اشتراک‌گذاری دانش میان اعضای هیئت‌علمی هستند. ازاین‌رو، اگر دانشگاه بخواهد فرایند اشتراک دانش را توسعه دهد، ضمن توجه به هر پنج عامل مؤثر مطرح‌شده، بایستی به عوامل فردی–انسانی و سازمانی-نهادی توجه ویژه‌تری نشان دهد.

به گفته صدرالدین ستاری، پژوهشگر گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و دو همکار دیگرش در این پژوهش، «با توجه به این‌که از پنج عامل ذکرشده، دو عامل فردی- انسانی و سازمانی – نهادی، بیشترین تأثیر را در اشتراک‌گذاری دانش دارند، لذا برنامه‌ریزان و مدیران دانشگاه در جهت توسعه فرایند اشتراک‌گذاری دانش میان اعضای هیئت‌علمی، باید ضمن توجه به همه عوامل مؤثر، بیشترین تمرکز را به این دو عامل داشته باشند».

آن‌ها ادامه می‌دهند: «همچنین، با توجه به مدل ارائه‌شده اشتراک‌گذاری دانش، تدوین اهداف و رسالت‌های علمی دانشگاه، می‌تواند راهنمای خوبی باشد. بر این اساس، اقداماتی چون تشکیل اتاق فکر و کمیته‌های تخصصی، برگزاری دوره‌های آموزشی اشتراک‌گذاری دانش، راه‌اندازی سامانه‌های مدیریت دانش برای اعضای هیئت‌علمی، تبیین عوامل مؤثر بر اشتراک‌گذاری دانش و ترغیب آنان به تبادل دانش، در این راستا مفید خواهد بود».

نتایج فوق در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در «مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی» وابسته به مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با همکاری موسسه انتشارات پژوهشی آفرند به چاپ رسیده‌اند.